همانطور که کلیه ها به عنوان یک فیلتر مواد زاید را از خون می گیرند، ادرار را نیز تولید می کنند. گاهی نمک ها و دیگر مواد معدنی در ادرار به هم می پیوندند و در نتیجه باعث ایجاد سنگ کلیه می شود. این سنگها از نظر اندازه از یک دانه شن تا حدود یک توپ پینگ پنگ متفاوت است، و ممکن است منفرد یا متعدد باشند. سنگ های بزرگ معمولاً در کلیه مانده و بدون علامتند، هرچند که می توانند به کلیه آسیب بزنند.
علائم سنگ کلیه
اگر سنگ کلیه کوچک باشد، ممکن است بیمار اصلاً متوجه وجود آن نشود و سنگ هنگام ادرار کردن بدون درد دفع شود. اما مسدود شدن بخشی از دستگاه ادراری برای مثال حالب (اورتر) یا میزراه (اورترا) به دلیل وجود سنگ نیز شایع است. انسداد کلیه درد شدید شکم یا کشاله ران را به همراه دارد و گاهی باعث عفونت مجاری ادراری (UTI) می‌شود. که در این شرایط سنگ کلیه با علایم زیر همراه است:
- کمر درد مداوم، مردان گاهی درد را در بیضه‌ها و اسکروتوم (کیسه بیضه) حس می‌کنند.
- دوره‌های درد شدید در کمر پشت یا کنار شکم یا گاهی در کشاله ران که از چند دقیقه تا چند ساعت طول می‌کشد.
- بیمار بی‌قرار است و نمی‌تواند بی‌حرکت دراز بکشد.
- حالت تهوع
- تکرر ادرار
- درد هنگام ادرار کردن
- ادرار خونی: از آنجایی که سنگ کلیه یا حالب را خراش می‌دهد، خون در ادرار دیده می‌شود.
سنگ کلیه مسدود کننده حالب عفونت کلیه را در پی دارد. علائم عفونت کلیه مشابه علائم سنگ کلیه است، اما موارد زیر را نیز شامل می‌شود:
- تب ۳۸ درجه یا بالاتر
- تب و لرز
- احساس خستگی مزمن
- اسهال
- ادرار کف آلود و بدبو
علل سنگ کلیه
پسماندهای خونی گاهی کریستال‌هایی را تشکیل می‌دهد که داخل کلیه‌ها انباشته می‌شود. این کریستال‌ها به مرور جمع می‌شود و توده‌ی سنگ مانندی را شکل می‌دهد.
اگر داروهای خاصی مصرف می‌کنید یا به عارضه‌هایی مبتلا هستید که میزان مواد معینی را در ادرار بالا می‌برد و آب کافی نیز نمی‌نوشید، احتمال ایجاد سنگ کلیه افزایش خواهد یافت.
بدن سعی می‌کند سنگ کلیه تشکیل شده را از راه ادرار دفع کند؛ بنابراین سنگ غالباً در دستگاه ادراری شامل کلیه‌ها، لوله‌های کلیوی و مثانه حرکت می‌کند.
کلیه برخی بیماران سنگ ساز است و مدام سنگ تولید می‌کند، افراد زیر در این گروه قرار می‌گیرند:
- افرادی که رژیم غذایی با فیبر کم و پروتئین بالا مصرف می‌کنند.
- افراد غیرفعال یا بستری
- سابقه داشتن سنگ کلیه در خانواده
- سابقه ابتلا به عفونت‌های ادراری یا کلیوی
- سابقه داشتن سنگ کلیه به ویژه در سنین کمتر از ۲۵ سال
- افرادی که فقط یک کلیه آنها عملکرد کامل دارد
- بیمارانی که بای پس روده (جراحی دستکاه گوارش) انجام داده‌اند یا به عارضه‌های آسیب زننده به روده کوچک مانند بیماری کرون (ناراحتی‌های التهابی روده) مبتلا هستند.
شواهدی در دست است که بعضی داروها احتمال عود کردن سنگ کلیه را افزایش می‌دهد، این داروها عبارت‌اند از:
- آسپرین
- آنتی اسیدها
- داروهای مدر (ادرارآور)
- بعضی آنتی بیوتیک‌ها، داروهای آنتی رتروویرال (ضد ویروس HIV) و داروهای ضدصرع
انواع سنگ کلیه
سنگ‌های کلسیمی
شایع‌ترین نوع سنگ کلیه سنگ‌های کلسیمی است و در صورت وجود مقدار بیش از اندازه کلیسم در ادرار شکل می‌گیرد. علل شکل‌گیری این نوع سنگ کلیه به شرح زیر است:
- عارضه‌ی ارثی موسوم به هایپرکلسیوری که وجود مقادیر بالای کلسیم در ادرار را در پی دارد.
- بیش فعال بودن غده پاراتیروئید
- بیماری‌های کلیوی
- عارضه‌ای نادر به نام سارکوئیدوز
- بعضی سرطان‌ها
سنگ‌های استروویتی
سنگ‌های استروویتی غالباً پی‌آمد عفونت است و عموماً پس از عفونت مزمن یا دراز مدت مجاری ادراری ایجاد می‌شود. سنگ‌های استروویتی در میان بانوان شایع‌تر است.
سنگ اسید اوریک
سنگ‌های اسید اوریک زمانی ایجاد می‌شود که مقدار زیاید اسید در ادرار وجود داشته باشد. علل ایجاد این سنگها عبارت است از:
- داشتن رژیم غذایی با پروتئین بالا و شامل گوشت فراوان
- ابتلا به عارضه‌هایی مانند نقرس که از تجزیه بعضی مواد شیمیایی توسط بدن جلوگیری می‌کند.
- ابتلا به عارضه‌های ارثی که میزان اسید بدن را افزایش می‌دهد
- شیمی درمانی
سنگ‌های سیستئینی
سنگ‌های سیستئینی نادرترین نوع سنگ‌های کلیه هستند و منشأ آنها عارضه‌ای ارثی به نام سیستینوری است که بر میزان اسید دفع شده از راه ادرار اثر می‌گذارد.
تشخیص
پزشک معمولاً سنگ کلیه را با توجه به علائم و سابقه پزشکی تشخیص می‌دهد. در صورت لزوم آزمایش‌های زیر انجام می‌دهد:
- آزمایش ادرار برای بررسی وجود عفونت یاذرات سنگ در ادرار
- بررسی سنگ‌های دفع شده با ادرار
- آزمایش خون برای بررسی عملکرد کلیه و میزان مواد موثر در تشکیل سنگ کلیه مانند کلسیم
روش‌های تصویربرداری زیر نیز برای تایید تشخیص یا تعیین محل دقیق سنگ کلیه انجام می‌شود.
- مقطع نگاری رایانه‌ای (سی تی اسکن)
- رادیولوژی
- سونوگرافی
- یوروگرام درون وریدی (IVU) یا پیلوگرام درون وریدی (IVP)
سنگ کلیه سیاه رنگ
سنگ کلیه، توده های جامد کوچکی هستند که در داخل کلیه یا سیستم ادراری تشکیل می شوند.
این سنگ ها معمولاً از مواد معدنی و املاحی که در ادرار وجود دارند، تشکیل می شوند.
زمانی که مواد معدنی مانند کلسیم، اکسالات، فسفات یا آورتا از ادرار جدا نمی شوند و تجمع می یابند، سنگ های کلیه ایجاد می شوند.
در مورد سنگ کلیه سیاه رنگ، ممکن است به دلیل وجود آهن در تشکیل این سنگ ها باشد.
این نوع سنگ ها معمولاً کمتر شایع هستند و در برخی افراد دیده می شوند. علائم سنگ کلیه شامل درد شدید در ناحیه پایین شکم یا کمر، تب، خون در ادرار، ادرار زرد یا قهوه ای، و تغییر در فرآیند ادراری می شوند.
در صورتی که شما علائمی از سنگ کلیه داشته باشید یا تشخیص خود را مطمئن نیستید، بهتر است به پزشک مراجعه کنید.
پزشک می تواند از طریق انجام آزمون های تشخیصی نظیر اشعه ایکس، سونو گرافی، یا کت‌اسکن، علت علائم شما را تعیین کند و درمان مناسب را تجویز کند.
سنگ کلیه یا سنگ های کلیه، توده های جامد است که در داخل کلیه تشکیل می شوند.
این سنگ ها معمولاً از مواد معدنی و نمک های موجود در ادرار تشکیل می شوند.
سنگ کلیه ممکن است در قسمت های مختلف دستگاه ادراری شکل گیرد، اما بیشترین شکل آن در داخل کلیه خود است.
سنگ کلیه ممکن است به صورت ریز و خرده چین، چسبیده به هم یا بزرگ و قابل رؤیت باشد.
عوامل مختلف، از جمله تغذیه نا متعادل، نقص آب و فعالیت بدن نامطبوع، ممکن است باعث تشکیل سنگ کلیه شود.
علاوه بر این، عوامل ژنتیک و تاریخچه خانوادگی نقش ها مورد های دارد.
نشانه های سنگ کلیه ممکن است شامل موارد زیر باشد.
۱- درد شدید در ناحیه پشتی یا جانب بالای شکم
این درد ممکن است به صورت ناگهانی شروع شود و به طور تدریجی بد تر شود.
معمولاً درد ها به سمت آرنج، ران یا سینه انتقال پیدا می کنند.
۲- خون در ادرار
حضور خون در ادرار ممکن است نشان دهنده وجود سنگ کلیه باشد.
خون ممکن است به صورت قطرات یا قطعات کوچک دیده شود.
۳- تغییر رنگ ادرار
اگر رنگ ادرار تغییر کرده و به رنگ قهوه ای، قرمز یا صورت دست و پاپچ آلود تبدیل شده باشد، ممکن است علت آن سفت کلیوی باشد.
۴- تغییر در فعالیت صفحات بول
فعاليت بول به خصوص بيش از حد يكي ديگر از علائم سنگ كليه است.
افراد مبتلا به سنگ كليه ممكن است نياز به تغيير فعاليت صفحات بول داشته باشند، مانند ادرار كردن بيش از حدي يا ناتوان شدن در ادامه دادن فعاليت صفحات بول.
۵- تب و لرز
در بعضی موارد، سنگ کلیه باعث عفونت در مجاری ادراری می شود که با تب و لرز همراه است.
۶- تغییر در فشار خون
سنگ کلیه ممکن است باعث افزایش فشار خون شود.
درمان سنگ کلیه به شکل های مختلفی انجام می شود و بستگی به نوع و اندازه سنگ، علائم مربوطه و وضعیت عمومی بیمار دارد.
در ادامه چند روش درمان سنگ کلیه ذکر شده است.
۱- آب پاشی
در صورت سنگ های کوچک تر از 5 میلی متر، مصرف آب بسیار زیاد حداقل 2-3 لیتر در روز باعث تخلیه سنگ از طریق ادرار می شود.
۲- دارو ها
بستگی به نوع سنگ، دارو های مختلف برای حذف یا تسکین سنگ استفاده می شود.
برخی دارو ها باعث تسکین علائم درد و التهاب شده و بعضی دارو ها نقش حذف چسبیدگی سنگ را دارند.
۳- لاپاراسکوپی
در صورت سنگ های بزرگتر 5-10 ميلي مترو همچنين در صورت عدم تاثير درمان هاي دارويي، از روش لاپاراسکوپی استفاده می شود.
در این روش با استفاده از یک لاپاراسکوپ که از طریق جراحی کم تهاجمانه وارد بدن می شود، سنگ کلیه خرد شده و سپس تخلیه می شود.
۴- لیتوتریپسی
در صورت سنگ های بزرگ تر از 10 ميلي مترو همچنين در صورت عدم تاثير درمان هاي قبلي، از روش ليتوتريپسى استفاده مى شود.
در این روش با استفاده از دستگاه های الکتروشوک، سنگ کلیه خرد شده و سپس تخلیه می شود.
۵- جراحی باز
در صورت سنگ های بسیار بزرگ و عدم تاثیر درمان های قبلی، نقص فعال چیدن سنگ چیرابیدار به دست نقص فعال چیدن سنگ به دست جراح باز حذف مى شود.
باید توجه داشت که درمان سنگ کلیه بستگی به وضعیت هر فرد دارد و نحوه درمان افراد با یک دیگر کاملا متفاوت است.
بدترین نوع سنگ کلیه
سنگ کلیه استروویت یا “کلیه های استروویت یک نوع نادر و بسیار خطرناک از سنگ کلیه است.
این نوع سنگ کلیه اغلب به علت بیماری ژنتیکی نادر به نام سنگ کلیه استروویتوز یا Cystinuria ایجاد می شود.
در این بیماری، مواد معدنی معمولی مانند سیستین که در ادرار وجود دارند، به صورت بیش از حد به کلیه ها و ادرار انتقال می یابند.
نکته ای که سنگ کلیه استروویت را به بقیه نوع های سنگ کلیه متمایز می کند، این است که سنگ های استروویت بسیار سخت و مقاوم هستند و به صورت بزرگ در کلیه ها شکل می گیرند.
این سنگ ها ممکن است اندازه هایی داشته باشند که نیاز به تخریب با روش های خاص مانند لیتوتریپسی دارند.
درمان این نوع سنگ کلیه ممکن است پیچیده باشد و ممکن است نیاز به جراحی و مداخلات مکمل داشته باشد.
بد ترین نوع سنگ کلیه، سنگ کلیه بزرگ و چند قطعه است که ممکن است باعث ایجاد درد شدید، خونریزی و عفونت شود.
این نوع سنگ کلیه به علت بزرگ بودن آسان تر قابل تشخیص است و نیاز به درمان فوری دارد.
اگر فکر می کنید ممکن است با این نوع سنگ کلیه مواجه شده اید یا سوالات بیشتری دارید، بهتر است که با یک پزشک متخصص در این زمینه مشورت کنید.
درمان بدترین نوع سنگ کلیه به روش‌های زیر ممکن است.
۱- لاپاراسکوپی
این روش جراحی است که با استفاده از چشمکار دقیق، سنگ را از داخل کلیه جدا می‌کند و آن را خارج می‌کند.
این روش بستربالای بستربالای و قابل تحمل است.
۲- لتروسکوپ
در این روش، چشمکار به صورت لوله‌ای از طرق جسم وارد شده و سپس با استفاده از تجهيزات خاص، سنگ را شكست ميكند و خروج آسان تري دارد.
۳- لیتوتریپسی خارج از بدن
در این روش، امواج صوتی با فشار بالا به سنگ کلیه تابانده می‌شود تا سنگ شکسته شود و به قطعات کوچکتر تبدیل شود.
سپس قطعات سنگ با ادرار خروجی بدن دفع می‌شوند.
۴- جراحی باز
در موارد بسیار نادر وقتی که روش‌های دیگر نتایج مطلوب نمی‌دهند، جراحی باز ممکن است لازم باشد.
در این روش، چاقو چرخان به صورت باز بر روی کلیه قرار می‌گیرد و سنگ کلیه به طور کامل خارج می‌شود.
لازم به ذکر است که هر روش درمان بستگي به وضعيت عمومي بيمار، اندازه و نوع سنگ، و دستيابي به تجهيزات مناسب دارد.
همچنین پس از درمان، پيروي از يك رژيم غذائي مناسب و كافي نيز بسيار مهم است تا احتمال تكرار سنگ کلیه کاهش پیدا کند.
انواع سنگ کلیه کلسیمی
سنگ کلیه کلسیمی یک نوع سنگ کلیه است که به دلیل تشکیل واحد های کربنات کلسیم در ساختار آن شناخته می شود.
این نوع سنگ کلیه معمولاً به صورت توده های سفید یا زرد رنگ است و ممکن است در داخل سروژان های کلیه شکل بگیرد.
عوامل مختلفی مانند عوامل ژنتیک، تغذیه نا متعادل، عدم فعالیت بدن و عوامل داروئی ممکن است باعث تشکیل این نوع سنگ کلیه شود.
در صورت بزرگ شدن این سنگ ها، آب‌ب برده خوابیدگي يا حادثات خطرزايي رخ خواهد داد.
برای تشخيص ايجاد يك كمپاني پزشكي كاربردي است.
در صورت بروز علايم نارسائي كلى يك پزشك را ملاقات كرده و در صورت لزوم به يك پزشك متخصص نيز مراجعه كنيد.
سنگ های کلیه کلسیمی اغلب به دو دسته ی اصلی تقسیم می شوند سنگ های کلسیم اکسالاتی و سنگ های کلسیم فسفاتی. البته، سنگ های کلسیمی ممکن است دارای ترکیبات مختلفی باشند، اما این دو نوع رایج ترین انواع سنگ کلیه کلسیمی هستند.
۱- سنگ های کلسیم اکسالاتی
این نوع سنگ کلیه از مواد معدنی کلسیم اکسالات تشکیل می شود. این سنگ ها معمولاً سفت و سخت هستند و در داخل کلیه ها یا مجاری ادراری شکل می گیرند.
غالباً به علت تغییرات در تراز ادراری، خوراکی ها و فعالیت های فیزیکی ایجاد می شوند.
بیشترین تعداد از سنگ های کلیه در این دسته قرار دارند.
۲- سنگ های کلسیم فسفاتی
این نوع سنگ کلیه از ترکیب مواد معدنی کلسیم و فسفات تشکیل می شود.
این سنگ ها ممکن است نرم تر از سنگ های کلسیم اکسالاتی باشند و در برخی موارد باعث عفونت های ادراری هم می شوند.
هر دو نوع سنگ کلیه کلسیمی ممکن است با درد شدید در ناحیه پایین شکم یا کمر، عوارض ادراری و خونریزی ارتباط داشته باشند.
در صورت تشخیص سنگ کلیه یا تجربه علائم مشابه، بهتر است به پزشک مراجعه کنید تا تشخیص دقیقی ارائه داده و درمان مناسب را تجویز کند.