بیماری غده هیپوفیز

بیماری غده هیپوفیز یکی از غده‌های مهم موجود در مغز است که نقش کلیدی در کنترل تولید هورمون‌ها دارد.
بیماری غده هیپوفیز یک غده مهم در سیستم عصبی و اندوکرین بدن است که در مرکز مغز، در قسمت پایینی دماغ واقع شده است.

هیپوفیز به عنوان فردابین گلنده نیز شناخته می‌شود و دو بخش اصلی دارد.

هیپوفیز قلمی و هیپوفیز پسی

۱- هیپوفیز قلمی

این بخش از هیپوفیز هورمون‌های مختلفی ترشح می‌کند که بر تنظیم فعالیت غده‌های دیگر در بدن تأثیر می‌گذارند.
برخی از این هورمون‌ها شامل هورمون رشد، لوتئینایزینگ هورمون، پرولاکتین و غیره هستند.

۲- هیپوفیز پسی

این بخش از هیپوفیز، هورمون‌هایی را که توسط هسته‌های هیپوتالاموس (یک منطقه در مغز) تولید می‌شوند، ذخیره و آزاد می‌کند.
دو هورمون اصلی این بخش شامل اوکسیتوسین (که نقش در تنظیم انقباضات رحم و شیردهی دارد) و وازوپرسین (که نقش در تنظیم میزان آب در بدن دارد) هستند.
هیپوفیز به عنوان یک مرکز کنترلی مهم در جسم عمل می‌کند و از طریق هورمون‌های تولید شده توسط خود، تأثیر زیادی بر تعادل هورمونی و فعالیت‌های غده‌ها در سراسر بدن دارد.

بیماری‌های مرتبط با غده هیپوفیز ممکن است به صورت عمده در چهار دسته زیر رخ دهند.

۱- تومورهای هیپوفیز

تومورها می‌توانند موجب افزایش یا کاهش فعالیت هیپوفیز شوند.
اگر تومور به اندازه‌ای بزرگ شود که فشار به هیپوفیز یا سایر بخش‌های مغز اعصابی اعمال کند، ممکن است علائم مختلف شامل سردرد، دید مات، و تغییرات در فعالیت غده‌های دیگر سیستم هورمونی را ایجاد کند.

۲- نقص در تولید هورمون‌های هیپوفیز

اگر هیپوفیز به طور کلی یا در بخش‌های خاصی از تولید هورمون‌ها کم باشد، می‌تواند منجر به کاهش فعالیت غده‌های هورمونی مانند غده تیروئید، غده آدرنال، و غدد جنسی شود.

۳- نقص در تولید هورمون رشد

نقص در تولید هورمون رشد از همان زمان کودکی باعث کم رشدی ممکن است.

۴- آپوپلکسی هیپوفیز

این وضعیت باعث کاهش فعالیت هیپوفیز و کاهش تولید هورمون‌ها می‌شود، ممکن است نتیجه اختلالات عروقی یا عفونت‌ها باشد.
تشخیص و درمان بیماری‌های هیپوفیز بستگی به نوع بیماری و علائم آن دارد.
متخصصان اندوکرینولوژی و نورولوژی برای تشخیص و مدیریت این بیماری‌ها مشغول به کار هستند.
درمان ممکن است از طریق داروها، جراحی یا درمان‌های هورمونی انجام شود.

تومور در غده هیپوفیز چگونه شکل می گیرد ؟

تومورهای بیماری غده هیپوفیز ممکن است به صورت خوش‌خیم یا بدخیم شکل بگیرند.
تومور های خوش‌خیم اغلب با سرطانی بودن همراه نیستند و معمولاً به عنوان تومور های هیپوفیز خوش‌خیم شناخته می‌شوند.
این تومورها اغلب به صورت کیست‌ها یا توده‌های جامد در هیپوفیز شکل می‌گیرند.
تومورهای بدخیم در غده هیپوفیز نادر هستند، اما ممکن است رخ دهند.
این تومورها معمولاً سلول‌های هیپوفیز یا سلول‌های مجاور را درگیر می‌کنند و ممکن است به سایر مناطق مغز یا انتهای دستگاه عصبی گسترش یابند.
تومورهای هیپوفیز می‌توانند از توده‌های کوچکی که به طور آهسته رشد می‌کنند یا از توده‌های سریع‌تر رشد کنند.
علائم و عوارض ممکن است به میزان رشد تومور و تأثیر آن بر غده‌های هیپوفیز و سایر بخش‌های مغز برگردد.
تشخیص تومور در غده هیپوفیز ممکن است از طریق تصویربرداری مغز (مثل MRI)، آزمایش های هورمونی و تست‌های دیگر صورت بگیرد.
درمان تومورهای هیپوفیز ممکن است از طریق جراحی برخی تومورها، داروها، یا ترکیبی از روش‌ها انجام شود. توجه به نوع تومور، اندازه، و تأثیر آن بر عملکرد هیپوفیز و سایر غده‌ها در این فرآیندها تعیین‌کننده است.
درمان تومور در  بیماری غده هیپوفیز به نحوه‌های مختلفی ممکن است و بستگی به نوع تومور، اندازه آن، علائم مرتبط، و وضعیت فرد دارد.

درمان ممکن است شامل یک یا ترکیبی از روش‌های زیر باشد.

۱- مشاهده و نظارت

برخی از تومورهای کوچک بیماری غده هیپوفیز ممکن است بدون نیاز به درمان خاص با مشاهده و نظارت پزشکی مناسب کنترل شوند.

۲-داروها

برخی از تومورهای هیپوفیز ممکن است با استفاده از داروها کنترل شوند.
این داروها ممکن است به منظور کاهش حجم تومور، کنترل سطح هورمون‌ها، یا کاهش علائم مرتبط با فشار تومور بر محیط اطرافیان تجویز شوند.

۳- عمل جراحی

در برخی موارد، خصوصاً اگر تومور بزرگ باشد یا به دلیل فشار بر روی ساختارهای اطراف مشکل ایجاد کرده باشد، عمل جراحی ممکن است لازم باشد. جراحی به عنوان گزینه‌ای برای برداشت تومور یا کاهش اندازه آن مطرح می‌شود.

۴- پرتو درمانی یا رادیوتراپی

استفاده از پرتوهای موجود در رادیوتراپی برای کاهش حجم تومور یا کنترل رشد آن ممکن است به عنوان یک گزینه درمانی در نظر گرفته شود.

۵- درمان هورمونی

در برخی موارد، اگر تومور هیپوفیز سبب افزایش ترشح هورمون‌ها شود، درمان هورمونی ممکن است برای کنترل این ترشحات و تعادل هورمونی بدن انجام شود.
هر درمانی که انتخاب شود، باید با توجه به وضعیت خاص هر فرد تعیین گردد.
تصمیم درمانی توسط پزشکان متخصص بر اساس اطلاعات تست‌ها، تصاویر تشخیصی، و وضعیت بالینی افراد گرفته می‌شود.

غده هیپوفیز چیست؟

بیماری غده هیپوفیز یکی از غده‌های مهمی است که در مغز واقع شده و نقش بسیار حیاتی در کنترل عملکرد سایر غده‌های اندوکرین تولید هورمون دارد.
این غده به عنوان پیشانی مغز نیز شناخته می‌شود.

تشکیل آن از دو بخش مختلف به نام‌های هیپوفیز قدامی و هیپوفیز خلفی است.

۱- هیپوفیز قدامی

بخش قدامی بیماری غده هیپوفیز، هورمون‌هایی به نام‌های هورمون‌های فرارونده تولید می‌کند که عمدتاً بر غده‌های دیگر اثر می‌گذارند.
این هورمون‌ها شامل هورمون رشد که رشد و تکامل اندام‌ها و بافت‌ها را تنظیم می‌کند و هورمون تیروئید که فعالیت بیماری غده تیروئید و تولید هورمون‌های تیروئید را تنظیم می‌کند و هورمون‌های جنسی مانند هورمون فولیکول‌ها و هورمون لوتئینیزه

۲- هیپوفیز خلفی

بخش خلفی غده هیپوفیز، هورمون‌های اوکسیتوسین و وازوپرسین را تولید می‌کند. این هورمون‌ها در کنترل تعادل آب و فشار خون در بدن نقش دارند.
بیماری غده هیپوفیز از طریق هماهنگی با سیستم عصبی و دیگر غده‌های اندوکرین عملکرد بدن را تنظیم می‌کند و نقش بسیار مهمی در حفظ تعادل داخلی بدن دارد
بیماری غده هیپوفیز یکی از ارگان‌های مهم در سیستم اندوکرین غدد درون‌ریز بدن است و وظیفه‌های گوناگونی را در تنظیم فعالیت سایر غدد اندوکرین و همچنین تعادل هورمونی بدن دارد.

وظایف اصلی غده هیپوفیز شامل:

۱- ترشح هورمون‌ها

هیپوفیز ترشح هورمون‌های مختلفی را کنترل می‌کند.
هورمون‌های ترشح شده توسط هیپوفیز بر اغلب فعالیت غده‌های دیگر اندوکرین در بدن تأثیر می‌گذارند.

۲- تنظیم هورمون‌های جنسی

هیپوفیز نقش مهمی در تنظیم هورمون‌های جنسی دارد، از جمله ترشح هورمون‌های فولیکول‌هاستیمولویید و لوتئینایزینگ هورمون که در فرآیندهای مرتبط با تولید تخمک و اسپرم و سایر وظایف جنسی نقش دارند.

۳- تنظیم هورمون رشد

هورمون رشد یا سوماتوتروپین توسط هیپوفیز ترشح می‌شود و در رشد سلول‌ها و بافت‌های مختلف بدن تأثیر دارد.

۴- تنظیم ترشح هورمون‌های تیروئید

هیپوفیز به ترشح هورمون‌های تیروئید تأثیر می‌گذارد. به عنوان مثال، ترشح تیروتروپین (TSH) توسط هیپوفیز کنترل می‌شود که تأثیر بر تولید هورمون‌های تیروئید دارد.

۵- تنظیم فعالیت غده‌های کپسولیار

هیپوفیز نقش در تنظیم فعالیت غده‌های کپسولیار (غده‌های آدرنال)، غده‌های تخمیری (مثل غده های گردیده‌ای) و سایر غده‌های اندوکرین دارد.
تعادل صحیح فعالیت هیپوفیز اساسی برای حفظ سلامتی و تنظیم صحیح فعالیت هورمونی سایر اعضای سیستم اندوکرین می‌باشد.
این غده بر اساس فیدبک‌های نورواندوکرینی (از سیستم عصبی) و اندوکرینی (از غده‌های دیگر) عمل می‌کند.

روش های تشخیص تومور در غده هیپوفیز

تشخیص تومور در بیماری غده هیپوفیز معمولاً توسط متخصصان اندوکرینولوژی پزشکان متخصص در اختلالات هورمونی و اطلاعات به دست آمده از تست‌های تصویری و آزمایش‌های هورمونی انجام می‌شود.

روش‌های معمول برای تشخیص تومور در غده هیپوفیز عبارتند از:

۱- تصویربرداری مغز

از تصویربرداری مغز با استفاده از تکنیک MRI برای دیدن نقاط دقیق و تومورها در بیماری غده هیپوفیز استفاده می‌شود.
این روش به نمایش گذاشتن تصاویر دقیق از ساختارهای مغزی، اعصاب، و غده هیپوفیز کمک می‌کند.

۲- تست‌های هورمونی

اندازه‌گیری سطوح هورمون‌های مختلف در خون می‌تواند نشان دهد آیا تومور در بیماری غده هیپوفیز فعال است یا خیر.
به عنوان مثال، افزایش هورمون رشد (GH) یا هورمون آدرنوکورتیکوتروپین (ACTH) ممکن است نشانگر وجود تومور باشد.

۳- آنژیوگرافی

در این روش، یک ماده به سیستم عروقی تزریق می‌شود و سپس تصاویر از بیماری غده هیپوفیز به کمک تصویربرداری رادیوگرافی یا CT اخذ می‌شود.
این روش می‌تواند به تشخیص تومورها و انحراف‌های ساختاری در غده هیپوفیز کمک کند.

۴- آزمایش آب های گرم

این آزمایش به بررسی مایع مغزی سیال مغزی که در اطراف مغز و نخاع وجود دارد می‌پردازد و ممکن است نشانگر تغییرات ناشی از تومور در غده هیپوفیز باشد.

۵- آزمایش‌های دیدگاه حواس

برخی تومورها ممکن است تغییرات در دیدگاه حواس مانند دیدگاه، شنوایی، یا بویایی ایجاد کنند.
این تغییرات ممکن است نشانگر تأثیر تومور بر اطرافیان نخاع یا اعصاب حسی باشد.
با توجه به نتایج این تست‌ها و تصاویر، متخصصان به تشخیص نوع تومور، اندازه آن، و تأثیر آن بر فعالیت هیپوفیز و دیگر اجزاء سیستم عصبی مغزی می‌پردازند.