آزمایش کورتیزول برای اندازه گیری سطح هورمون کورتیزول در خون انجام می شود. سطح کورتیزول ممکن است مشکلات مربوط به غدد فوق کلیوی یا غده هیپوفیز را نشان دهد. کورتیزول توسط غدد فوق کلیوی ساخته می شود. زمانی که غده هیپوفیز هورمون دیگری به نام هورمون آدرنوکورتیکوتروپیک (ACTH) ترشح می کند، سطح کورتیزول بالا می رود .

کورتیزول عملکردهای زیادی دارد. این به بدن کمک می کند از قند (گلوکز) و چربی برای انرژی ( متابولیسم ) استفاده کند و به بدن کمک می کند استرس را مدیریت کند. سطوح کورتیزول می تواند تحت تأثیر بسیاری از شرایط، مانند استرس فیزیکی یا عاطفی، فعالیت شدید, عفونت تغییر کند.

به طور معمول، سطح کورتیزول در ساعات اولیه صبح افزایش می یابد و در حدود ساعت 7 صبح به بالاترین حد خود می رسد. در عصر و در مرحله اولیه خواب بسیار کم می شود. اما اگر در روز بخوابید و شب بیدار باشید، این الگو ممکن است معکوس شود. اگر این تغییر روزانه (ریتم روزانه) در سطح کورتیزول خون را ندارید، ممکن است غدد فوق کلیوی بیش فعال داشته باشید. این بیماری سندرم کوشینگ نامیده می شود .

زمان انجام آزمایش کورتیزول به دلیل تغییر سطح کورتیزول در طول روز بسیار مهم است. اگر پزشک تصور کند که ممکن است کورتیزول بیش از حد تولید شود، آزمایش احتمالاً در اواخر روز انجام می‌شود. اگر پزشک تصور کند که ممکن استکورتیزول بیش از حد تولید شود، آزمایش معمولاً در صبح انجام می شود.

دلیل انجام آزمایش سطح کورتیزول خون

آزمایش کورتیزول برای یافتن مشکلات غده هیپوفیز یا غدد فوق کلیوی، مانند تولید بیش از حد یا خیلی کم هورمون، انجام می شود.

نحوه انجام آزمایش

ممکن است از شما خواسته شود که یک روز قبل از آزمایش کورتیزول از فعالیت بدنی شدید خودداری کنید. همچنین ممکن است از شما خواسته شود 30 دقیقه قبل از آزمایش کورتیزول خون دراز بکشید و استراحت کنید.

برخی از داروها، مانند استروئیدها، حتی پس از قطع مصرف دارو، می توانند برای مدتی بر سطح کورتیزول تأثیر بگذارند.

این آزمایش چگونه انجام می شود؟

یک متخصص بهداشت از یک سوزن برای گرفتن نمونه خون، معمولاً از بازو، استفاده می کند.

آیا خطراتی هم دارد؟

احتمال بروز مشکل در آزمایش کورتیزول بسیار کم است. هنگامی که نمونه خون گرفته می شود، ممکن است کبودی کوچکی در محل ایجاد شود.

تحلیل نتایج آزمایش

طبیعی

هر آزمایشگاه محدوده متفاوتی برای آنچه طبیعی است دارد. محدوده نرمال فقط یک راهنما است. پزشک شما همچنین نتایج شما را بر اساس سن، سلامتی و سایر عوامل بررسی خواهد کرد. مقداری که در محدوده طبیعی نیست ممکن است همچنان برای شما عادی باشد.

ارزش های بالا

  • سطح بالای کورتیزول در خون می تواند به معنای سندرم کوشینگ باشد ، اختلالی که می تواند ناشی از فعالیت بیش از حد غدد فوق کلیوی، تومور غده فوق کلیوی، برخی از انواع سرطان یا استفاده طولانی مدت از کورتیکواستروئیدها باشد.
  • سطح بالای کورتیزول خون می تواند ناشی از بیماری شدید کبدی یا کلیوی، افسردگی ، پرکاری تیروئید یا چاقی باشد.
  • بارداری یا قرص های ضد بارداری نیز می توانند باعث افزایش سطح کورتیزول خون شوند.
  • شرایطی مانند جراحی اخیر، بیماری، آسیب یا عفونت کل بدن (سپسیس) می تواند باعث افزایش سطح کورتیزول شود.
بخوانید
خار پاشنه چیست؟

مقادیر کم

  • سطح پایین کورتیزول در خون می تواند ناشی از موارد زیر باشد:
    • مشکلاتی که مستقیماً بر غدد فوق کلیوی تأثیر می گذارد، مانند بیماری آدیسون یا عفونت سل غدد فوق کلیوی.
    • مشکلات غده هیپوفیز که بر غدد فوق کلیوی تأثیر می گذارد، مانند سرطان یا ضربه به سر.

آزمایش خون در منزل

آزمایش کورتیزول چیست؟

یکی از روش هایی که پزشکان برای تشخیص بیماری های خاص انتخاب می کنند تجویز آزمایش های لازم می باشد. یکی از ازمایش هایی که برای اندازه گیری، کنترل و مشخص کردن سطح کورتیزول خون انجام می شود آزمایش کورتیزول می باشد. وجود کورتیزول در بدن انسان کاملا مهم است به دلیل این که در هورمون های متابولیسم، پروتئین ها، لیپید ها، کربوهیدرات‌ ها و… نقش بسیار مهمی دارد و در عملکرد گلوکز خون، تنظیم فشار خون و سیستم ایمنی فرد کاملا تاثیر گذار است.
کورتیزول هایی که در خون انسان وجود دارند به پروتئین ها متصل هستند و تعداد کمی از آن ها آزاد یا به اصطلاح پزشکی در بیولوژیکی فعال هستند. کورتیزول هایی که در بدن انسان فعال هستند از طریق ادرار از بدن دفع می شوند همچنین در بزاق فرد نیز مقداری کورتیزول وجود دارد که به راحتی دفع می شود. آزمایش کورتیزول یکی از آزمایشاتی می باشد که برای مشخص کردن مقدار هورمون از خون، ادرار یا براق فرد انجام می شود. همان طور که گفته شد کورتیزول در بدن هر فرد در خون، ادرار و بزاق وجود دارد اما به طور طبیعی این کورتیزول ها به دلایل مختلفی از الگوی روزانه خود خارج می شوند.
فعالیت کورتیزول ها در بدن انسان صبح زود به اوج خود می رسد و سپس با گدشت زمان کم کم سطح آن کاهش پیدا می کند و در اواخر شب به پایین ترین حد خود می رسد به همین دلیل پزشکان برای انجام این آزمایش توصیه کرده اند که حتما صبح زود به آزمایشگاه یا کیلینک ها مراجعه کنند تا مقدار دقیق کورتیزول مشخص شود.
دلایلی که سبب اختلال کورتیزول می شود مختلف است به همین دلیل برخی از دلایلی که سبب نیاز فرد به آزمایش کورتیزول می شود را نام می بریم.

۱- الگوی نا منظم خواب

خواب نا کافی یکی از دلایلی می باشد که کورتیزول فرد دچار اختلال می شود به همین دلیل برای این که کورتیزول دچار اختلالی نشود خواب کافی داشته باشید.

۲- تغذیه نا مناسب

تغذیه مناسب در حفظ عملکرد کورتیزول ها کاملا موثر است به همین دلیل سعی کنید در سبک زندگی خود تغذیه مناسب داشته باشید تا مشکلاتی مانند اختلال در کورتیزول رخ ندهد.

آزمایش کورتیزول چیست؟

۳- بیماری طولانی مدت

گاهی اوقات افراد به دلایل مختلفی مانند مبتلا شدن به کرونا مدت زمان طولانی تری بیمار هستند و بدنشان نسبت به قدیم ضعیف تر شده و کورتیزول های بدن عملکرد خوبی از خود نشان نمی دهند.
به همین دلایلی که ذکر شد آزمایش کورتیزول انجام می شود تا در صورت وجود مشکلاتی برای رفع آسیب های وارد شده اقدام شود.
کورتیزول ها توسط غدد فوق کلیوی تولید و ترشح می شوند که برای وجود آن در خون و بزاق غدد هیپوتالاموس و هیپوفیز در مغز آن را تنظیم می کنند و اگر زمانی سطح آن در بدن انسان کاهش پیدا کند غدد هیپوفیز و… برآب جایگزین کورتیزول از دست رفته تلاش می کنند. تولید کورتیزول در بدن انسان به فعالیت کاملا دقیق هیپوتالاموس و هیپوفیز و غدد فوق کلیوی ارتباط کاملا مستقیمی دارد.

بخوانید
نارسایی قلبی

علامت اختصاری کورتیزول در آزمایش خون

آزمایش کورتیزول به دلایل مختلفی طبق نظرسنجی پزشک متخصص انجام می شود و برای انجام این آزمایش باید حتما سر ساعت مشخص به بیمارستان برای نمونه گیری مراجعه کنید همچنین مجموعه ای که برای انجام این آزمایش انتخاب می کنید باید در این زمینه تخصص و مهارت کافی داشته باشند و از دستگاه های مخصوص این آزمایش استقاده کنند تا سطح دقیق کورتیزول مشخص شود.
علامت اختصاری کورتیزول در آزمایش خون با Cortisol نشان داده می شود و برای نمونه گیری به یک میلی متر خون نیاز است. برای انجام این آزمایش بهتر است که نکات زیر را رعایت کنید.

۱- برای انجام این آزمایش نیازی به ناشتا بودن نیست اما اگر ناشتا باشید سطح کورتیزول بهتر و دقیق تر مشخص می شود.

۲- برای انجام این آزمایش بهتر است که صبح زود به آزمایشگاه مراجعه کنید به دلیل این که سطح کورتیزول صبح زود در بالا ترین سطح خود قرار می گیرد.

۳- اگر به تازگی دچار بیماری های عفونی و… شده اید بهتر است که از قبل به پزشک خود اطلاع دهید.

۴- برای انجام این آزمایش بهتر است که خواب کافی داشته باشید.

زمانی که پزشک آزمایش کورتیزول را تجویز می کند که فرد علائم کورتیزول را بیش از حد داشته باشد و برخی از حاد ترین نشانه های کورتیزول را در موارد زیر ذکر می کنیم.

۱- قند خون بالا

۲- فشار خون بالا

۳- چاقی بیش از حد در ناحیه شکم

۴- به وجود آمدن رگ های بنفش بر روی شکم و پا

۳- تحلیل رفتن عضلات بدن و ضعف بدنی

۴- پوکی استخوان

۵- قاعدگی نا منظم در زمان

علامت اختصاری کورتیزول در آزمایش خون

۶- افزایش مو های زائد

اختلال پیدا کردن سطح کورتیزول در بدن انسان فقط در بزرگسالان اتفاق نمی افتد بلکه کودکان نیز ممکن است دچار اختلال در کورتیزول شوند و یکی از علائم ان در کودکی تاخیر در رشد و کوتاهی قد می باشد. پایین بودت کورتیزول در افراد سبب نارسایی در آدرنال یا مبتلا به بیماری ادیسون می شوند.
مبتلا شدن به چنین بیماری علائم خاص خود را دارد که شامل کاهش وزن، ضعف عضلانی، خستگی زیاد، کاهش فشار خون، درد بی رویه در شکم، به وجود آمدن لکه های تیره بر روی پوست از علائم مبتلا شدن به این بیماری می باشد البته بهتر است که بدانید زنانی که سطح کورتیزول خون بیش از حد کاهش پیدا کند علائم زیر به وجود می آید.

۱- احساس درد ناگهانی شدید در ناحیه کمر، شکم و پا ها

بخوانید
نوار قلب در منزل

۲- استفراغ و اسهال کم آبی شدید بدن

۳- ترک خوردن لب ها

۴- فشار خون پایین

۵- از دست دادن هوشیاری

برای اطلاع بیشتر از ازمایش کورتیزول می توانید از پزشکان و متخصصینی که در این زمینه اصلاعات کافی دارند کمک بگیرید و نام اختصاری دقیق را جویا شوید. در کیلینک ها، آزمایشگاه ها و… نام اختصاری کورتیزول را ممکن است متفاوت در نظر بگیرید اما تمامی پزشکان و متخصصین کورتیزول را با نام اختصاری نام گذاری کرده اند. درمان افرادی که دچار کورتیزول هستند نسبت به وضعیت و شرایط بیمار مختلف است.

هزینه آزمایش کورتیزول

هزینه آزمایش های مختلف مانند آزمایش کورتیزول با تعرفه های مقرر شده یکسان می باشد اما همان طور که می دانید بیمه های مختلفی وجود دارند که اگر افراد دارای بیمه باشند هزینه آزمایش نسبت به نوع بیمه کمتر محاسبه می شود.
کورتیزول زمانی که خواب هستند سطح آن به پایین ترین حد خود می رسد اما زمانی که از خواب بیدار می شوید به بالا ترین حد خود می رسد به همین دلیل بهترین زمان انجام این آزمایش صبح زود می باشد اما کورتیزول در افرادی که سطح کورتیزول پس از خواب، افزایش پیدا نکند به این معنی است که فرد دچار کورتیزول بالا است و احتمال مبتلا شدن به سندرم کوشینگ در فرد بیشتر است.

هزینه آزمایش کورتیزول
به همین دلیل نسبت به این بیماری بی تفاوت نباشید و سریعا اقدام به رفع و درمان آن کنید. گاهی اوقات پس از انجام آزمایش کورتیزول ممکن است نیاز به انجام آزمایشات دیگری نیز باشد به عنوان مثال اگر سطح کورتیزول بالا باشد پزشک انجام آزمایشاتی مانند سی تی یا MRI را تجویز می کند و هزینه درمان افزایش پیدا می کند. اگر کورتیزول در افراد بالا باشد نشانه هایی مانند آکنه، کم پشت شدن مو ها، بهبود کند زخم، قاعدگی نا منظم، اضطراب، اختلال در خواب، ضعف عضلانی و… را دارد و اگر احساس می کنید دچار عوامل گفته شده هستید بهتر است که برای تشخیص و درمان به پزشک متخصص مراجعه کنید.
گاهی اوقات به دلایل مختلفی ممکن است نیاز به تکرار آزمایش باشد به همین دلیل باید هزینه ی بیشتری برای تکرار آزمایش پرداخت کنید. تکرار آزمایش به دلایل مختلفی می باشد و یکی از دلایل موثر آن این است که فرد نکات قبل از انجام آزمایش را رعایت نکرده است. متخصصین قبل از انجام آزمایش از شما سوالات لازم را می پرسند تا در صورت محیا بودن شرایط آزمایش بگیرند.
یکی از دلایلی که بر روی هزینه آزمایش کورتیزول موثر است مکانی می باشد که آزمایش گرفته می شود برخی از آزمایشگاه ها انجام آزمایش کورتیزول را در منزل فرد نیز انجام می دهند که در این صورت هزینه آزمایش بیشتر می شود همچنین برخی از آزمایشگاه ها نتیجه آزمایش را به درب منزل شما ارسال می کنند و ممکن است مقداری هزینه آزمایش افزایش پیدا کند برای اطلاع از قیمت دقیق آزمایشات می توانید با مجموعه ی مورد نظرتان تماس بگیرید یا مراجعه حضوری داشته باشید و از تمامی موارد مطلع شوید.